Waarom is het Voorlopig ontwerp veel slechter dan het Programma van Eisen? Een van de doelen van het project is het verbeteren van de verkeersveiligheid en lopen en fietsen te stimuleren. Daar zijn we erg blij mee. Het fietsgebruik in Kanaleneiland is nu laag. Een goed ontworpen netwerk van hoofdfietsroutes kan flink bijdragen aan verhogen van het fietsgebruik.

Voorlopig Ontwerp voor de fiets veel slechter dan Initieel Programma van Eisen

Het Voorlopig Ontwerp blijkt voor fietsers op diverse punten sterk verslechterd, in vergelijking met het IPvE Functioneel Ontwerp:

1. Er komen geen verkeersknips, waardoor de hoeveelheid autoverkeer op hoofdfietsroutes te hoog blijft.
2. De oost-westfietsroute krijgt, in tegenstelling tot het raadsbesluit hierover, alleen rood asfalt tot de Columbuslaan. Op de Columbuslaan en de Bontekoelaan komt geen rood asfalt.
3. De Bontekoelaan krijgt, als “bijkomend voordeel” van het verlies van de status van hoofdfietsroute, een wegbreedte van 3,5 meter. Bij die breedte kan een fiets een tegemoetkomende auto niet veilig passeren.
4. Diverse hoofdfietsroutes uit de omgevingsvisie worden niet benoemd, laat staan ingericht, als hoofdfietsroute. Dat betreft het stukje Marco Pololaan en de Columbuslaan richting Meubelboulevard
5. Alle kruisingen worden gelijkwaardig. De hoofdfietsroutes krijgen kruisingen in klinkers. Fietsers raken hier het asfalt en de voorrang kwijt.

We gaan op deze punten afzonderlijk in. Daarna reageren we nog op een aantal andere punten.

Ad 1: geen verkeersknips

Volgens de toelichting leiden alle onderzochte knips tot verschuiving van het autoverkeer. De wegen waar dat autoverkeer dan moet gaan rijden kan die drukte er echter niet bij hebben. Dat lijkt ons júist een sterke reden om het fietsnet zo goed mogelijk te maken! Heel veel autoritten zijn korter dan 5 kilometer. De korte autoritten uit Kanaleneiland zorgen bijvoorbeeld voor een hoge verkeersdruk op het Europaplein. Om ooit in de toekomst van die hoge verkeersdruk af te komen, is het wat ons betreft noodzakelijk om alles uit de kast te halen om het fietsgebruik te verhogen, onder meer ten koste van in elk geval de korte autoritten. De knips kunnen nú misschien niet. Maar er moet hard aan worden gewerkt om ze in de toekomst wél mogelijk te maken. En dat leidt gelijk tot vragen:

• Op welke doorsnedes van wegen verwacht u dat “knippen” in de (nabije) toekomst mogelijk wordt?
• Kan de indeling van de betreffende locaties al worden voorbereid op de knip?

Voorbeeld: stel dat een knip in de Columbuslaan ter hoogte van het Aziëplantsoen voor verkeer richting Meubelboulevard naar verwachting als eerste mogelijk wordt. Dan is het handig om in dat weggedeelte nu al een middenberm aan te leggen. Of er zijn misschien andere manieren om rekening te houden met een toekomstige knip.

Ad 2, De hoofdfietsroute houdt op bij de Columbuslaan

Het verkeersmodel van Utrecht (VRU 3.5) verwacht in 2023 zo’n 3.000 motorvoertuigen per etmaal op de Columbuslaan tussen de Vasco da Gamalaan en de Bontekoelaan. Bij een goede weginrichting is dat te combineren met een hoofdfietsroute. Er ligt een middelbare school met ca 500 tot 1.000 leerlingen bij de Bontekoelaan, dat trekt veel jonge fietsers aan. De oost-westroute is onderdeel van het fietsnet. Hij zal bijvoorbeeld worden gebruikt door bewoners uit de MWKZ, die maar een deel van het rondje stadseiland willen doen. Of mensen die vanuit de MWKZ met weinig verkeerslichten (= oponthoud) naar de Daphne Schipperbrug en Leidsche Rijn willen fietsen. Mensen die uit Leidsche rijn via de Daphne Schipperbrug en Rooseveltlaan naar de Meubelboulevard fietsen. Er komt immers op korte termijn een brug over de Leidsche Rijn bij Den Hommel.

U knipt een gat in het fietsnet?!

De genoemde wegen zijn opgenomen in het fietsnet en dat is niet voor niks gedaan. Er ligt een raadsbesluit (de omgevingsvisie), daar is nog expliciet over de fietsroutes gesproken. Naar ons idee knipt u hier een gat in het fietsnet! Met als argument dat dat “de meest duidelijke en veilige situatie voor de verkeersgebruikers (geeft) die je verwacht in een 30 km/uur gebied”. We vinden dat niet acceptabel. Het zijn hoofdfietsroutes, er zijn besluiten over de loop van de route (omgevingsvisie) en over de verharding. Wij vragen u dringend om onverkort de betreffende raadsbesluiten uit te voeren en hoofdfietsroutes uit te voeren in rood asfalt en fietsers voorrang te geven.

Hoe kunt u ooit verwachten dat het fietsgebruik in Kanaleneiland stijgt, als het fietsnet niet compleet wordt aangelegd? Een weginrichting zoals hier is voorgenomen ligt er doorgaans voor een periode van 40 tot 60 jaar! Zorg dat het fietsnet goed en compleet is.

Ad 3. De Bontekoelaan wordt 3,5 m breed.

Een fietser is 75 cm breed en houdt 25 cm schuwafstand aan van de wegberm. Een personenauto is 1,9 m breed en houdt 25 cm schuwafstand aan vanaf de wegberm. SUV’s en busjes zijn breder. De afstand waarbij alle automobilisten fietsers inhalen, bij 30 km/uur, is 85 cm. Als er minder ruimte is, durven sommige automobilisten niet in te halen. Deze afstanden zijn vastgesteld op basis van onderzoek (CROW). De totaal benodigde breedte is dus 25 + 75 + 85 + 190 + 25 cm = 400 cm.

De Bontekoelaan wordt 3,50 breed. Dat betekent dat er tussen auto’s en fietsers bij passeren of tegemoetkomend niet 85, maar slechts 35 cm ruimte is. Dat is veel te weinig en daarom onveilig. Omdat het een eenrichtingsweg is, kan de weg wat smaller worden uitgevoerd dan 4,8 meter, maar 3,5 m is veel te smal. Als u het wilt ervaren: fiets een paar keer de Louis Armstronglaan (Leidsche Rijn, aan de noordkant van de spoorlijn tussen stations Terweide en Leidsche Rijn) op- en neer. En daar kunnen passerende auto’s nog uitwijken via het parkeervak. De Kanaalstraat en Damstraat in Lombok zijn 4,1 m. breed. Als de Bontekoelaan ook 4.1m wordt gemaakt, kan een fietsstrook in de “tegenrichting” worden gemaakt van 1,85 m, dat laat 2,25 voor de rijloper. Daarnaast is in de Bontekoelaan een snelheidsremmer nodig.

Ad 4: diverse hoofdfietsroutes worden niet ingericht zoals het hoort

In de omgevingsvisie is de Marco Pololaan aangewezen als hoofdfietsroute. De Columbuslaan is vanaf de Bontekoelaan naar de Meubelboulevard toe een hoofdfietsroute. Dat wil zeggen dat deze wegen een daarvoor passende inrichting moeten krijgen, in lijn met het afwegingskader dus mét rood asfalt. U legt maar een klein stukje van de Marco Pololaan aan, maar dat betreft wél het deel tussen de Vasco da Gamalaan en de uitrit van het parkeerterrein aan de achterkant van het winkelcentrum. Dat is bij uitstek een plek waar verkeersveiligheid voor fietsers van groot belang is.

Het stuk Columbuslaan tussen de Vasco da Gamalaan en de Meubelboulevard heeft, volgens het verkeersmodel, in 2035 meer verkeer dan het noordelijker stuk Columbuslaan (ongeveer 5.000 mvt/etm). En hier rijdt een bus. De Columbuslaan zit tot de Australiëlaan in het project. Hier moet de Columbuslaan goed voor de fiets worden ingericht, dus inclusief rood asfalt. En als dat onverhoopt niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat de weg blijvend te druk zal zijn, dan is hier een vrijliggend fietspad nodig.

U geeft aan dat de Columbuslaan mogelijk zo druk is, dat er wegens het onderhoud asfalt nodig kan zijn. Dat maakt de noodzaak voor rood asfalt nog groter: klinkers slijten af aan de randen als er veel verkeer is. Dan wordt het wegdek een oncomfortabel “wasbord”.

Ad 5: alle kruisingen worden gelijkwaardig.

Bij de gelijkwaardige kruisingen wordt de verharding van de zijstraten doorgetrokken over de hoofdfietsroute heen. Dat suggereert dat de zijstraten voorrang hebben op de hoofdfietsroute, want bestuurders gaat er automatisch van uit dat de doorgetrokken verharding prioriteit heeft boven onderbroken verharding. Daarnaast zijn wegdekovergangen vaak het minst comfortabele deel van een weg. Wij zijn het hier sterk mee oneens. De kruising betreft een hoofdfietsroute: hier moet juist het rode asfalt worden doorgetrokken over de kruising en de hoofdfietsroute moet in de voorrang worden gelegd.

Kantstroken

We zijn erg blij dat de Columbuslaan niet over de volle lengte 6,5 meter breed wordt. De versmallingen en het wat verspringende profiel zal bijdragen aan een lagere rijsnelheid. Waar we minder blij mee zijn is het verbreden van de kantstroken in de Columbuslaan. Kanstroken moeten liefst 30 cm zijn en max 40 cm. Zodra ze breder zijn dan zijn er automobilisten die de stroken ervaren als “fietsstrook” en met rakelingse passages fietsers dwingen op dat strookje te gaan rijden, zie de foto hiernaast. Het is beter om de breedte toe te voegen aan het asfalt en desnoods een stuk fietsstrook er op aan te brengen.

Snelheidsremmers

Drempelplateaus remmen de snelheid veel minder goed dan SVT-30 drempels. Als de hoogte 8 cm is, mag de lengte van de drempel (op- en afrit in totaal) maar 3,5 meter zijn om de snelheid daadwerkelijk tot 30 km/uur te verlagen. Als het een 30-plateau is, moeten de op- en afritten van dat plateau maar 1 meter lang zijn. anders wordt het de facto een 50-drempel of 50-plateau en wordt het autoverkeer onvoldoende afgeremd.

Voor een goede snelheidsremming is er elke 75 meter een drempel of snelheidsremmer nodig. Op de Vasco da Gamalaan wordt dat gerealiseerd. Op het deel van de Columbuslaan dat hoofdfietsroute is, is dat ook nodig.

Voor de veiligheid op de kruisingen Vasco da Gamalaan – Columbuslaan en Columbuslaan – Bontekoelaan willen wij nog een suggestie doen hoe de snelheid verlaagd kan worden bij de kruisingen. Er kan een middeneiland worden aangebracht in de Columbuslaan, kort voor de kruisingen. De wegbreedte in de richting van de kruising moet 3,25 m zijn. Dan kan er een drempel in, in de vorm van een busmatje. En kan een auto een fiets echt niet passeren. Daardoor wordt het voor fietsers makkelijk om linksaf te slaan naar de Vasco da Gamalaan of naar de Bontekoelaan. Ze kunnen direct voor het eilandje gaan staan, zodra er geen tegemoetkomend verkeer is kunnen ze afslaan. Analoog aan de situatie in de Wilhelminalaan in Vleuten. https://fietsberaad.nl/kennisbank/voorbeeld-veilig-linksafslaan,-utrecht Op deze manier werken de middenbermen als snelheidsremmer. De bus heeft dan geen drempel, maar het haalt weer wat snelheid uit het verkeer.

Fietsparkeren

Uit het ontwerp wordt ons niet duidelijk waar de stallingen bij het winkelcentrum komen. De stallingen moeten dicht bij de winkeldeur zijn; fietsparkeren moet dichter bij de winkeldeur dan autoparkeren. De stallingen moeten handig bereikbaar zijn met de fiets. Nodigt het ontwerp uit om over de stoep te fietsen? Moet je je tussen geparkeerde auto’s doorwringen? Dat zijn vragen die we stellen bij het VO, we denken dat het beter kan.

Als type stalling wordt de Tulp genoemd. Dat rek wordt erg slecht gebruikt, mensen zetten hun fiets er vaak vóór in plaats van er in. Het DSW rek wordt beter gebruikt. Bij de schuine versie past er elke 50 cm een fiets in. Bij het DSW rek is ook een aanbindmogelijkheid nodig.

Voor afwijkende fietsen zijn “nietjes” nodig. Bij nietjes is een dwarsbalk nodig, zodat het kettingslot niet op de grond gelegd kan worden. Op de grond is een betonschaar met de voet te bedienen, waardoor de ketting makkelijk kan worden doorgeknipt.

We vinden het ook heel bijzonder dat in dit plan het aantal autoparkeerplaatsen door de herinrichting groeit. Hoe rijmt u dat met de afspraak om autoparkeren in de hele stad geleidelijk te verminderen?

Stoepranden

De stoeprand naast fietsroutes mag maar 5 cm hoog zijn óf moet schuin aflopen. Zodat fietsers niet met hun trapper tegen de stoeprand aan kunnen komen. In diverse tekeningen ziet de stoeprand er vrij hoog uit. We vragen om dat goed te controleren, we hebben gezien dat er bij de plantvakken van de ASW kostbare reparaties nodig zijn om een soortgelijke fout te herstellen.

Tot slot

We vinden het erg jammer om te zien dat het VO voor de fiets zoveel slechter uitpakt dan het eerdere IPvE FO. Diverse raadsbesluiten, onder meer over de inrichting van hoofdfietsroutes, worden met het VO genegeerd. Op deze manier gaat het de gemeente niet lukken om de dominantie van de auto in Kanaleneiland terug te dringen en de inwoners te stimuleren om vaker de fiets te pakken. We lichten onze ideeën desgewenst graag toe en zien uit naar uw reactie.

Met vriendelijke groet,

Fietsersbond afd. Utrecht

Peter van Bekkum

Voorzitter