Vriendelijk dank voor de mogelijkheid om namens de Fietsersbond onze inbreng voor de plannen voor de Tuinwijkroute met een brief onder uw aandacht te brengen.

Doel

We zijn blij met het doel van het project Tuinwijkroute om van de route een herkenbare, comfortabele fietsroute te maken, die bijdraagt aan een nog betere fietsstraat. Waar ook de toename van het aantal fietsparkeerplekken aan bijdraagt. Fijn is ook dat groen wordt toegevoegd, omdat fietsers graag in een groene omgeving fietsen.

Verkeersonveiligheid

Op dit moment is de route Adelaarstraat – Kaatstraat volgens de Cross-kaart een onveilige route. In vijf jaar tijd zijn er 32 ongevallen gebeurd, waarvan 9 slachtofferongevallen. Gerelateerd aan het aantal motorvoertuigen is dat erg veel. Hij staat 6^e op de lijst van meest onveilige trajecten in gemeente Utrecht. De Antonius Matthaeuslaan scoort beter, 6 ongevallen waarvan 1 slachtofferongeval. De Pieter Nieuwlandstraat had 2 ongevallen (alleen materiele schade). Daar wordt de maximumsnelheid (30 km) wel overschreden. De weg moet stukken veiliger worden.

Autogebruik van de route

Volgens het kentekenonderzoek uit 2017 is een flink aandeel van het verkeer op deze route doorgaand verkeer tussen het centrum en de Kardinaal de Jonge. Door de “knip” Oudenoord – Kaatstraat is het verkeer op deze route afgenomen.

Snelheidsremmers zijn nodig

We zijn blij dat de Tuinwijkroute een 30-km regime krijgt. Omdat de weg wordt heringericht, bestaat nu de mogelijkheid om de weg zo in te richten dat verkeer daadwerkelijk 30 moet rijden. We zien in het ontwerp dat alleen de weg wordt versmald, er komen geen drempels. Die zijn er nu wel. CROW adviseert elke 75 meter een SVT-30 drempel. We zijn bang dat fietsers hier “remmend vlees” gaan worden. Het is niet voldoende om een weg “mooi” in te richten. De Tolsteegsingel heeft verkeer dat fiks harder rijdt dan 30 km/uur en ook daar gebeuren, mooi of niet, in verhouding tot de hoeveelheid verkeer, erg veel ongelukken. We willen dat deze fietsroute daadwerkelijk een 30-km route wordt waarbij het verkeer door de infrastructuur gedwongen wordt rustiger te rijden.

De weg krijgt een overrijdbaar gedeelte in het midden. Wij vinden het belangrijk dat daar geen “klik” of andere lengterichel in zit. Op de Leidseweg kunnen fietsers makkelijk ten val komen als ze niet heel goed opletten bij het overrijden van het middengedeelte. De Prins Hendriklaan is een beter voorbeeld voor zo’n middengedeelte. Fietsers komen daar goed overheen, voor auto’s is het middengedeelte daar lastiger overrijdbaar.

De stoep langs de Tuinwijkroute loopt door. Dat betekent dat de Tuinwijkroute voorrang krijgt op alle zijwegen door deze uitritconstructies. Dat werkt ook snelheidsverhogend. Ook de relatief brede weg, 6,5 meter, zal snelheidsverhogend werken. Dat versterkt de noodzaak van het aanbrengen van snelheidsremmers.

De Fietsroute om de Noord heeft weliswaar hetzelfde profiel, maar daar rijden veel meer fietsers. Volgens het VRU model in de Adelaarstraat zo’n 8.000 in 2019, oplopend naar bijna 14.000 in 2035. Op de Tuinwijkroute gaat het om zo’n 3.000 fietsers in 2019, oplopend naar 6.000 – 8.000 in 2035. Vooral bij het Willem van Noortplein zullen in de toekomst veel fietsers rijden, de rest van de route is tustiger. Er zal geen “overmacht” aan fietsers zijn waardoor autoverkeer rustiger zal rijden. Daarom zijn er zeker snelheid remmende maatregelen nodig! De drempels zoals die in de Burg Reigerlaan zijn toegepast, remmen de snelheid onvoldoende.

Is een fietsstraat verantwoord?

Volgens het rapport rijden er nu over de Tuinwijkroute 4.400 – 5.000 auto’s per etmaal. Volgens het VRU model stijgt dat (een beetje) in 2035 naar 5.100 – 6.300 per etmaal. Daarbij houdt de Pieter Nieuwlandstraat bijna 4.000 mvt./etmaal richting Kardinaal De Jongweg, terwijl er volgens dit model geen verkeer in de Kaatstraat rijdt richting Kardinaal De Jongweg. Dat is voor de hele route wel heel erg veel verkeer voor een fietsstraat. De Prins Hendriklaan heeft volgens recente tellingen ongeveer 2.000 mvt./etmaal.

Fietsstraten kunnen toegepast worden op hoofdfietsroutes als de functie van de weg voor het autoverkeer een erftoegangsweg is. Gezien het aantal auto’s en het hoge aandeel doorgaand verkeer, is dit in de praktijk geen erftoegangsweg. Er zijn daarom aanvullende maatregelen nodig om het doorgaande autoverkeer terug te dringen. Bijvoorbeeld alternerend eenrichtingsverkeer voor personenauto’s. Maar dat is niet wenselijk voor de bus.

De fietsstraten-brochure van Fietsberaad geeft aan dat het tot 400 mvt./uur verantwoord is voor een fitsstraat, áls de breedte voldoende is, zodat hinderlijke ontmoetingen worden vermeden (Samenvatting, Eindadvies). Volgens de grafiek in de samenvatting van het onderzoek (pag. 6) valt de geplande inrichting bij de verwachte drukte volledig buiten het toepassingsgebied. Te veel auto’s én te veel fietsers. We verzoeken u om goed na te rekenen of de geplande wegindeling blijft voldoen als er daadwerkelijk zoveel auto’s en fietsers gaan rijden. Hoeveel hinderlijke ontmoetingen per uur? Deze studie vond overigens geen voordelen van bol gestrate middenstroken.

Verharding in asfalt ook op het Willem van Noortplein

We zijn blij dat de fietsroute rood asfalt krijgt. Dat is conform het besluit van de gemeenteraad hierover. We vinden dat dat voor de hele fietsroute moet gelden, dus ook voor het Willem van Noortplein. Door de aansluiting met de Van Humboldtstraat is dit plein het drukste deel van deze route qua aantal fietsers. Ruim 6.000 per etmaal in 2019. Aan beide kanten splitst de fietsstroom zich over aan de ene kant de Antonius Matthaeuslaan en Pieter Nieuwlandstraat en aan de andere kant de Willem van Noortstraat en de Van Humboldtstraat. Op pagina 51 wordt aangegeven dat het Willem van Noortplein in 204 een capaciteitsknelpunt voor de fiets kan worden, zoveel fietsers worden er verwacht.

In de ontwerpnota wordt gesteld dat het Willem van Noortplein aangemerkt is als “Domstad Bijzonder” en dat er daarom klinkers mogen worden toegepast. In de kadernota Kwaliteit openbare ruimte is (pag. 42) echter alleen het buurtwinkelcentrum Willem van Noortplein als “Domstad bijzonder” aangewezen, niet het plein zelf. In die kadernota wordt het asfaltfietspad langs het Amsterdam Rijnkanaal benoemd als goed voorbeeld van bestratingsmateriaal (pag. 21). Asfalt kan dus prima als “bijzonder” materiaal. Tenslotte is als hoofdregel op pag. 16 aangegeven in die Kadernota ”Doorgaande lijnen die géén deel uitmaken van de ‘Hoofdstructuur Openbare Ruimte’ ‘kleuren’ qua inrichting en beheer mee met de kwaliteit van het gebied waar ze in liggen. Uitzonderingen daarop zijn bijvoorbeeld groene verbindingen, fietsstraten en de vrijliggende bus- en trambanen”. De weg wordt ingericht als fietsstraat en “kleurt dus níet mee” met het winkelcentrum. Deze doorgaande hoofdfietsroute dient rood asfalt te houden, wegens de vereiste samenhang in de fietsroute.

Oversteekbaarheid van de route

Oversteken van het plein wordt niet makkelijker door een klinkerverharding toe te passen. Oversteken wordt makkelijker met een lagere rijsnelheid van het autoverkeer en met een midden steunpunt, zodat je in twee etappes over kunt steken.

De nota belooft “op regelmatige afstanden maken we een overzichtelijke oversteek” en ook bij bushaltes wordt goed gezorgd voor oversteekmogelijkheden. Op het hele Willem van Noortplein ís nu een langwerpig middeneiland dat oversteken in twee etappes faciliteert, ook vanuit de Pieter Nieuwlandstraat. Wat wij op de plankaart zien, is dat alle bestaande oversteekplekken juist worden verwijderd. Er is straks nergens meer een mogelijkheid om in twee etappes over te steken en halverwege even te wachten. Alleen op de plek waar nu een VRI staat in de Antonius Matthaeuslaan komt een mogelijkheid om in twee etappes over te steken. Wij verzoeken u om de oversteekbaareid (wachttijd) bij de verwachte fiets- en autointensiteiten te bepalen en na te gaan of en waar er in twee etappes overgestoken moet kunnen worden. Bij de grootte van de middeneilanden moet rekening worden gehouden met fietsen met aanhangers en met bakfietsen.

Haaks oprijden van inritconstructies

Drie- en vierwielige fietsen hebben grote moeite met afslaan als ze tegelijkertijd een klein hellinkje op moeten. De kans dat ze omslaan is dan erg groot. Door hun hoge zwaartepunt hebben ze van zichzelf al de neiging om uit de bocht te vliegen. Bij een hellinkje gaat eerst het (rechter)voorwiel omhoog, wat de neiging tot omslaan versterkt. Dat geldt eveneens voor scootmobielen. De aansluiting met de zijstraten moet zo worden vormgegeven dat een eventuele verhoging pas komt als de voertuigen die verhoging zoveel mogelijk haaks kunnen passeren. Hier wordt het in één minuut uitgelegd: https://youtu.be/k0uwJaOZxnA. Dat maakt het ook makkelijker om vanaf de Willem van Noortstraat rechtsaf de Pieter Nieuwlandstraat in te fietsen. Zo’n helling onder een hoek kan overigens ook voor tweewielers leiden tot valpartijen.

Faciliteren van links afslaan

Het zal, door de drukte met fietsers en auto’s, lastig worden om linksaf te slaan. Op de Wilhelminalaan in Vleuten is linksafslaan door een wegversmalling makkelijk gemaakt. We willen dat linksafslaan voor fietsers naar wegen als de Pieter Nieuwlandstraat, Van Humboldstraat, Koekoekstraat, Merelstraat en Hopakker ook zo wordt gefaciliteerd.

Fietsers willen halterende bussen passeren

We willen dat fietsers met een fietspad óm de bushaltes heen kunnen rijden. Dat is vlotter voor de bus en veiliger voor de fiets. Volgens onderzoek uit Nieuwegein scheelt het 10 seconden in rijtijd per halte, met 6 haltes heeft de bus een minuut tijdwinst. Wij sturen de studie mee met deze reactie.

Betere wegindeling Pieter Nieuwlandstraat en Ingen Houszstraat

We zijn blij met de nieuwe indeling van de Pieter Nieuwlandstraat en Ingen Houszstraat. De Pieter Nieuwlandstraat heeft nu veel te smalle fietssuggestiestroken. Hiervoor geldt het oude adagium: beter geen strook dan een smalle! De Ingen Houszstraat is veel te breed, wat hard rijden uitlokt van de enkele auto die er rijdt. Fijn dat de haakse parkeerplaatsen verdwijnen. Kan de aantakking van de Juliusstraat op de Kardinaal de Jongweg op dezelfde manier worden vormgegeven als die van de Pieter Nieuwlandstraat? Dat wil zeggen: zonder VRI?

Fietsparkeerplaatsen

We zijn ook erg blij dat er overal fietsparkeerplaatsen bijkomen. Dan kunnen fietsen veilig worden gestald en blijft de openbare ruimte vrij van rondslingerende fietsen. Het tekort aan stallingen is met 60% tot 75% erg groot. Als er daadwerkelijk voor 110% van het huidige aantal fietsen een rek komt, moet het aantal stallingsplekken ongeveer verdubbelen.

Lichtmasten

Wij wijzen u er op dat lichtmasten 0,5 m uit de verharding van de fietsroute moeten staan.

Tot slot

We hebben met plezier aan deze inbreng gewerkt. We lichten onze ideeën over de Tuinwijkroute desgewenst graag toe en zien uit naar uw reactie hierop.

Met vriendelijke groet,

Fietsersbond afd. Utrecht

Peter van Bekkum

Voorzitter

1 https://www.bliq.report/nl-NL/NLD/2024_12/1_772/1_55059311#52.1002/5.1177/15.0000

2 https://www.utrecht.nl/fileadmin/uploads/documenten/wonen-en-leven/verkeer/verkeersprojecten/votulast-verkeersonderzoek/2017-06-Resultaten-kentekenonderzoek-Vogelenbuurt-votulast.pdf

3 https://mobiliteitsdata-utrecht.nl/verkeer/tellingen/

4 https://fietsberaad.nl/Kennisbank/Fietsberaadpublicatie-32-Evaluatie-Fietstraten ; samenvatting: https://fietsberaad.nl/Kennisbank/Hinderlijke-ontmoetingen-allesbepalend-voor-succes. Eindadvies: https://fietsberaad.nl/Kennisbank/Onderzoek-Fietsstraten?

5 https://fietsberaad.nl/kennisbank/voorbeeld-veilig-linksafslaan,-utrecht

6 https://fietsberaad.nl/Kennisbank/PVR-Fiets