Reactie Fietsersbond op het Voorlopig Ontwerp

We maken graag gebruik van de mogelijkheid om onze reactie te geven op het Voorlopig Ontwerp (VO) voor het deel van de doorfietsroute Utrecht – Amersfoort in gemeente Utrecht.

We vinden het jammer dat het VO start vanaf de kruising van de Blauwkapelseweg en de Alexander Numankade. Met name de Kleine Singel en Blauwkapelseweg ontbreken. In deze reactie beschouwen we alle routedelen binnen de gemeentegrenzen. In het IPvE/FO staan ook voor andere routedelen suggesties voor maatregelen.

Kleine Singel en Blauwkapelseweg

In het IPvE/FO staat dat het asfalt op de fietsroute van de (noordzijde van de) Kleine Singel en de (westzijde van de) Blauwkapelseweg aan vervanging toe zijn. We zien in het VO geen maatregelen voor deze delen van het traject, maar voor zover wij kunnen nagaan is het asfalt niet vervangen. Is de noodzaak daartoe verdwenen? Volgens ons is de schade aan het asfalt door worteldruk niet verholpen. Kan de gemeente uitleggen waarom het niet meer nodig is om het asfalt te vervangen?

Fietsers die vanaf de Wittevrouwensingel rechtsaf slaan naar de Kleine Singel kiezen meestal de route aan de zuidzijde van de Kleine Singel en vervolgen die langs de oostzijde van de Blauwkapelseweg. Dat scheelt twee keer oversteken: één keer door al vóór het kruispunt met de Kleine Singel rechtsaf te slaan en één keer vanaf de Blauwkapelseweg rechtsaf naar de Alexander Numankade. Het voelt voor deze fietsers niet logisch om aan de noordzijde van de Kleine Singel en westzijde van de Blauwkapelseweg te gaan rijden. We willen daarom dat ook het fietspad aan de zuidzijde van de Kleine Singel en oostzijde van de Blauwkapelseweg conform een regionale doorfietsroute wordt ingericht: de tegels van het fietspad moeten vervangen worden door rood asfalt. Waar het fietspad à niveau ligt met het brede voetpad moet het fietspad worden verbreed, het is nu veel te smal, zelfs als eenrichtingsfietspad.

Brug Blauwkapelseweg

We vernamen dat de brug over de Biltse Grift in de Blauwkapelseweg geen onderdeel meer uitmaakt van het project Doorfietsroute Utrecht – Amersfoort, de aanpak van de brug is een afzonderlijk project geworden en is voorlopig uitgesteld. Dat vinden we bijzonder jammer, want deze brug vormt een cruciaal onderdeel van deze en andere doorfietsroutes. De brug is onderdeel van drie belangrijke fietsroutes:

• Doorfietsroute Utrecht – Amersfoort, vanaf Kleine Singel via Blauwkapelseweg naar Alexander Numankade;
• Doorfietsroute Utrecht – Hilversum, vanaf Kleine Singel via Blauwkapelseweg naar Eykmanplein;
• Fietsroute Om de Noord, via Griftpark naar Alexander Numankade.

We vragen de gemeente om de verbetering van de brug zo spoedig mogelijk op te pakken. We worden over de voortgang van dit project graag op korte termijn bijgepraat en denken graag mee over een aanpak.

Verkeerslichten Blauwkapelseweg

De maximumsnelheid op de Blauwkapelseweg wordt (op termijn) verlaagd naar 30 km/u. We willen dat het verkeerslicht op het kruispunt van de Blauwkapelseweg met de Alexander Numankade weggaat. Dit zal leiden tot een forse verbetering van de doorstroming van fietsers vanaf de Alexander Numankade naar de Blauwkapelseweg (en het Griftpark). Bovendien wordt hiermee ook de route aan de westzijde van de Blauwkapelseweg naar de Alexander Numankade veel aantrekkelijker, voor fietsers richting De Bilt. Er is geld geregeld in de voorjaarsnota (Raadsbrief Beantwoording technische vragen doorfietsroute Utrecht – Amersfoort, 19 juni 2023), we worden graag betrokken bij de uitwerking van dit project.

Alexander Numankade

We zijn blij met de voorgenomen herinrichting van de Alexander Numankade, zoals die in het VO is opgenomen. We vernamen dat nog aanpassingen worden gedaan omdat bewoners vinden dat er wel erg veel parkeerplaatsen op het eerste deel van de Alexander Numankade (aansluitend op de Blauwkapelseweg) verdwijnen. We hebben begrip voor de wensen van de bewoners maar willen niet dat de kwaliteit van de doorfietsroute lijdt onder de extra parkeerplaatsen. In de reactienota op het IPvE/FO is aangegeven dat de parkeersituatie niet zal verslechteren, omdat er parkeerplaatsen worden teruggebracht op de Hengeveldstraat en Jan van Galenstraat. Dat lijkt ons voldoende, wij vinden dat er op deze plek geen parkeerplaatsen langs deze belangrijke fietsroute horen.

Hoek Alexander Numankade en Jan van Galenstraat

We vinden het fijn dat de rood-witte kunststof barriers op de hoek van de Alexander Numankade onlangs zijn weggehaald. Die vormden een erg groot contrast met de groene omgeving van de Biltste Grift.

Een detail is het fietspaaltje in de Alexander Numankade: dat moet 10 tot 15 meter uit de bocht staan, omdat er 0 tot 15 meter voor een paaltje geen verstoringen als bochten mogen zijn.¹

Jan van Galenstraat

De verharding in de Jan van Galenstraat is al jarenlang een lappendeken van asfalt en klinkers in een ratjetoe van verschillende patronen. We vinden het fijn dat in het VO wordt voorgesteld om hier weer één strakke fietsstraat in asfalt van te maken. Wat ons betreft kunnen de werkzaamheden hiervoor niet snel genoeg beginnen.

Kruising Jan van Galenstraat Kardinaal de Jongweg

We hebben een aantal keren met de gemeente overlegd over de doorfietsroute Utrecht – Amersfoort, waarbij we telkens ook aandacht hebben besteed aan het kruispunt van de Jan van Galenstraat met de Kardinaal de Jongweg. We maken ons met name zorgen over de fietsers die, komend vanaf de Kardinaal de Jongweg vanuit de richting van De Bilt, hier linksaf slaan naar de Jan van Galenstaat. Als ze zouden doen wat het ontwerp voorschrijft, steken ze eerst de Jan van Galenstraat over en slaan pas aan de overkant linksaf met een meer dan haakse bocht, om op het (tweerichtings) fietspad aan de westkant van de Jan van Galenstraat uit te komen richting Singel. In de figuur is deze route aangeduid met blauwe stippen.

We verwachten dat fietsers deze route niet zullen volgen. Ze zullen de bocht afsnijden en al vanaf de Kardinaal de Jongweg schuin oversteken. Doordat de kruising Jan van Galenstraat – Kardinaal De Jongweg geregeld is met verkeerslichten, kunnen fietsers veilig de Jan van Galenstraat opfietsen. Als je kunt oversteken komt er immers geen verkeer aan. In de figuur is deze route ingetekend met blauwe strepen.

1 https://fietsberaad.nl/Kennisbank/Keuzeschema-sanering-paaltjes-op-fietspaden pag 6

Dit hoeft geen onveilige situaties op te leveren, als deze fietsers vlot op het tweerichtingsfietspad aan de westzijde van de Jan van Galenstraat kunnen gaan rijden. Dat kan alleen als de rijbaan van de Jan van Galenstraat en het tweerichtingsfietspad aan de westzijde daarvan beide á niveau liggen en er een overrijdbare scheiding wordt toegepast. Echter, in profiel F-F’ is een stoeprand ingetekend, zie onderstaande figuur.

Als er, zoals in profiel F-F’ is ingetekend, een stoeprand tussen de rijbaan van de Jan van Galenstraat en het tweerichtingsfietspad aan de westzijde daarvan wordt gelegd, zullen fietsers vanuit De Bilt die er voor kiezen om op de rijbaan te blijven rijden, pas ter hoogte van de Huizingalaan kunnen invoegen op het fietspad. Dat lijkt ons ongewenst. En in het donker kunnen fietsers lelijk ten val komen als ze proberen op het fietspad te gaan rijden en de stoeprand over het hoofd zien. Daarom ons verzoek: zorg voor een veilige route, ook voor fietsers vanaf de Kardinaal de Jongweg die te vroeg naar links afsteken: bied ze de mogelijkheid om meteen in te voegen op het tweerichtingsfietspad aan de westzijde van de Jan van Galenstraat, vervang de stoeprand door een overrijdbare scheiding tussen de rijbaan en het tweerichtingsfietspad.

Bushalte Kardinaal de Jongweg

In de ontwerptekening van het VO staat langs de Kardinaal de Jongweg, iets ten oosten van de kruising met de Jan van Galenstraat, de bestaande bushalte ingetekend. Voor zover ons bekend wordt hier een parkeerplaats voor vrachtverkeer ingericht, om te voorzien in een laden/lossen plek voor bevoorradend verkeer voor de nieuwe ‘mandjessupermarkt’. Volgens de tekening blijft het een bushalte. Wordt die niet vervangen door een laden/lossen plek voor bevoorradend verkeer, of voorziet de parkeerhaven in beide functies? Bij een laad-losplek mogen geen gevaarlijke situaties ontstaan zoals op het fietspad geparkeerde contrainers. Naar ons idee vraagt een bushalte om een hoge stoeprand, voor een optimale toegankelijkheid van de bus; voor een laden/lossenplek is juist een lage of zelfs overrijdbare stoeprand noodzakelijk, om de rolcontainers de stoep op te krijgen. We vragen de gemeente om in het ontwerp duidelijk te zijn over de functie en inrichting van deze plek.

Kantmarkering Kardinaal de Jongweg

Het fietspad langs de Kardinaal de Jongweg is in de bestaande situatie uitgerust met kantmarkering. In het VO komt deze kantmarkering niet terug. We vinden dit een groot gemis en we vragen de gemeente om op dit deel van het traject kantmarkering aan te brengen. En de kantmarkering liefst nog uit te breiden naar het hele traject waar het fietspad een grasberm heeft. Daarnaast moet de grasberm vlak aansluiten op het fietspad om bermongevallen te voorkomen.

Naar aanleiding van een aantal CROW-werkgroepen en pilots op fietspaden langs de N416 zijn de Aanbevelingen voor markering op fietspaden 2022 geactualiseerd. Uit de aanbevelingen komt naar voren dat kantmarkering een duidelijke meerwaarde biedt voor de veiligheid van de fietsers. De aanbevelingen zijn begin dit jaar ingevoegd in de Geactualiseerde Richtlijnen bebakening en markering. Belangrijke overwegingen bij de aanbevelingen zijn dat de scheiding tussen fietspad en berm zowel overdag als in de nacht met kantmarkering beter zichtbaar is. Fietsers vormen een aanzienlijk deel van de verkeerslachtoffers en het aantal verkeersdoden onder fietsers stijgt; een groot deel van de enkelzijdige fietsongevallen wordt veroorzaakt door botsingen tegen trottoirbanden en bermongevallen. Kantmarkering ondersteunt fietsers in het onderscheiden van fietspad en berm; kantmarkering vergroot al bij heel lage lichtniveaus (zoals bijvoorbeeld alleen de koplamp van een fiets) de zichtbaarheid van de scheiding.

In het onderzoek van het CROW en de pilots komt naar voren dat de effectieve breedte van (smalle) fietspaden door de kantmarkering groter wordt, omdat het onderscheid tussen verharding en berm duidelijker wordt en fietsers daardoor dichter bij de kant van het fietspad durven te fietsen. Dat geeft meer ruimte voor inhalen en aan tegenliggers. Dit effect verdwijnt pas bij fietspaden met een breedte van meer dan 4 meter, omdat er dan voldoende ruimte is voor twee duo’s van fietsers. Bij fietspaden smaller dan 4 meter wordt de breedte van het fietspad effectiever benut. Voor een optimale benutting van de breedte van het fietspad en voor de veiligheid van de fietsers willen we dat de gemeente kantmarkering toepast op de doorfietsroute langs de Kardinaal de Jongweg en Biltse Rading, over de hele lengte tussen de kruising met de Jan van Galenstraat en de gemeentegrens op de Biltse Rading.

In principe geldt dezelfde vraag voor het fietspad op de Alexander Numankade, ook dat ligt naast een grasberm. Kan de gemeente ook dat stuk voorzien van een kantmarkering?

Groenbeheer professor Bijvoetlaan

De professor Bijvoetlaan eindigt in een bromfietspad in een onderdoorgang onder woningen. Dit fietspad komt uit op de doorfietsroute langs de Kardinaal de Jongweg. De (brom)fietsers uit de professor Bijvoetlaan moeten voorrang verlenen aan de (brom)fietsers op de doorfietsroute en dat is in het VO ook duidelijk ingetekend. We willen vragen om het groen van de bomen en struiken ter hoogte van de kruising met het fietspad uit de professor Bijvoetlaan goed bij te houden, want het dichte bladerdek zorgt er van april tot oktober voor dat kruisende fietsers elkaar hier niet goed kunnen zien.

Daarnaast willen we dat de onderdoorgang vanaf de professor Bijvoetlaan een fietspad wordt, verboden voor brommers. Die kunnen, net als auto’s, omrijden.

Kardinaal Alfrinkplein

We vinden het jammer dat het verbeteren van de oversteek van de Kardinaal de Jongweg richting Veemarkt uit het programma is gehaald. Aan de noordzijde van de Kardinaal de Jongweg liggen de sportvelden van USV Hercules en Sporting 70. Veel jonge kwetsbare fietsers steken hier meerdere keren per week over, onderweg naar trainingen of wedstrijden van hun club. Wekelijks steken ook spelers van andere verenigingen hier over, onderweg naar uitwedstrijden tegen Hercules of Sporting. We willen hen zoveel mogelijk veiligheid bieden en willen vragen om de voorgenomen maatregelen aan de middenberm toch mee te nemen in de uitvoering.

Groenbeheer Manegelaan

Net als bij de professor Bijvoetlaan, willen we dat ook bij de kruising met de Manegelaan het groen goed wordt beheerd, omdat auto’s vanuit de Manegelaan de kruisende (brom)fietsers op de doorfietsroute door het dichte bladerdek op de hoek anders niet goed kunnen zien.

Fietsbruggetje Biltse Rading

De doorfietsroute langs de Biltse Rading kruist met een fietsbruggetje de onderdoorgang voor fietsers die de Voorveldselaan verbindt met de Ariënslaan. We hebben er begrip voor dat het fietsbruggetje omwille van de versobering van het plan nu niet wordt verbreed. We vragen de gemeente om oog te houden voor de noodzaak om de brug net zo breed te maken als het fietspad (met voldoende vrije ruimte naast het fietspad) en onze wens daartoe mee te nemen als het fietsbruggetje in de toekomst wordt vervangen.

We doen een suggestie om nu al de effectief bruikbare breedte te vergroten: is het mogelijk om de brugleuningen nu al naar buiten uit te laten wijken, zodat er op stuurhoogte meer bruikbare breedte is?

Ten slotte

We hebben in deze brief onze zorgen en wensen voor het traject van de doorfietsroute Utrecht – Amersfoort binnen de gemeentegrenzen van Utrecht uiteengezet. We lichten onze wensen desgewenst graag mondeling aan u toe. We zien uit naar de reactienota en zijn graag betrokken bij de verdere uitwerking van de maatregelen.

Met vriendelijke groet,

Fietsersbond afd Utrecht

Peter van Bekkum

Voorzitter