Beste mensen,

Met dit schrijven reageren we namens de Fietsersbond op het IPvE en FO voor de doorfietsroute (DFR) Utrecht – Amersfoort, voor zover dat binnen de gemeentegrenzen van Utrecht door de gemeente Utrecht wordt uitgewerkt.

Ambitie en doelen
Op de projectwebsite staan verschillende maatschappelijke voordelen van fietsen genoemd: het is gezond, milieuvriendelijk, duurzaam, beperkt beslag op de ruimte, lage infrastructuurkosten. Daar staat ook het kader waarbinnen de betrokken overheden het fietsen willen bevorderen: gemeente Utrecht wil een fietsstad van wereldklasse worden en gemeente en provincie willen dat mensen ook voor langere afstanden de auto laten staan en de fiets nemen. Op de site ontbreken de maatschappelijke effecten op de (regionale) bereikbaarheid en leefbaarheid als meer mensen fietsen en minder autorijden. Gelukkig worden die wel genoemd in het IPvE en FO, namelijk bij de aangrenzende projecten (Route om de Noord) en in de Beleidskaders. Wij willen dat de gunstige effecten op de bereikbaarheid en leefbaarheid van de fiets ook genoemd worden als maatschappelijke doelen in het IPvE en FO en op de website. Volledigheid in het benoemen van de ambities en doelen draagt bij aan het maken van een afweging van alle belangen.

In hoofdstuk 4 van het IPvE en FO staat dat het doel van de herinrichting is “een aantrekkelijke openbare ruimte voor fietsers en voetgangers, waarbij de fietser het meeste voordeel heeft. Het project zet in op vergroening, verblijfskwaliteit, comfort en veiligheid”. Wij lezen hierin veel aandacht voor “ruimtelijke” aspecten. En minder aandacht voor “infrastructurele” aspecten. Voor regionale doorfietsroutes zijn de vijf hoofdeisen aan fietsinfrastructuur zeer relevant: samenhang, directheid, veiligheid, comfort en aantrekkelijkheid. We missen in het IPvE FO een beschrijving van de samenhang en directheid van de fietsroute. Dat baart ons zorgen en we vragen daarom om die aspecten expliciet uit te werken in het IPvE en FO. Als die aspecten onvoldoende worden gerealiseerd, gaat het niet lukken om de ambitie van de doorfietsroute waar te maken, namelijk om meer mensen op de fiets te krijgen over langere afstanden.

Directheid en samenhang van de fietsroute

Singel als verdeelring
De doorfietsroute Utrecht – Amersfoort begint bij de Wittevrouwensingel. De Singel vormt de Utrechtse verdeelring voor fietsers: op de Singel sluiten ook de andere regionale doorfietsroutes aan en dat is fijn, want niet iedereen heeft een bestemming in Utrecht, voor sommige fietsers ligt Utrecht alleen maar in de weg, onderweg van hun herkomst naar bestemming. Dan is het fijn dat de Singelroute de mogelijkheid biedt om Utrecht vlot te passeren en daarbij de binnenstad te mijden. Bovendien zijn via de Singel veel verschillende woongebieden en voorzieningen in de stad vlot en veilig bereikbaar.

Weerdsingel Oost- en Westzijde
Om zijn functie als verdeelring te kunnen waarmaken, moet de route via de Singel dan wel doorfietskwaliteit bieden. Dat is op dit moment op grote delen al het geval, maar op sommige delen is dat nog niet zo. We denken daarbij met name aan het noordelijk deel, bestaande uit de Weerdsingel Oostzijde en Westzijde. We zijn met de gemeente in gesprek over de ontwikkeling van die delen van de Singel. We weten dat er stevige kritiek is van een deel van de omwonenden op de plannen voor een herinrichting. Wij horen dat een ander deel van de bewoners zich niet herkent in de scherpe kritiek van deze bewoners. Merk op dat er voor dit traject geen sprake is van een evenwichting samengestelde klankbordgroep. We maken ons zorgen dat in de participatie niet alle verschillende stemmen even sterk worden gehoord. Wat ons betreft moet participatie erop gericht zijn dat alle verschillende geluiden gehoord worden en dat alle belangen in hun samenhang afgewogen worden. We verwachten dat het niet mogelijk zal zijn om in het ontwerp aan alle belangen tegemoet te komen; dit vraagt om een zorgvuldig proces. De keuzes die de gemeente in het ontwerp maakt dienen in het proces helder gemaakt te worden. De keuzes die voor de Weerdsingel worden gemaakt, hebben consequensties voor de bereikbaarheid en leefbaarheid die in bovengenoemde beleidskaders worden nagestreefd.

Westerkade
We schreven het in eerdere reacties al eens op en herhalen het hier: de regionale doorfietsroute in de richting Nieuwegein en IJsselstein via de Jutfaseweg takt niet aan op de Singel. De route begint pas op de Jutfaseweg, ten zuiden van het station Vaartse Rijn. Wij vinden dat een groot gemis! We willen dat de Westerkade ook wordt ingericht als regionale doorfietsroute zodat alle regionale doorfietsroutes direct aansluiten op de Singel, overeenkomstig de genoemde hoofdeisen.

Aansluiting USP
Een groot aantal herkomst- en bestemmingsgebieden in Utrecht is goed aangesloten op de regionale fietsroute Utrecht – Amersfoort. Dat geldt echter niet voor het Utrecht Science Parc (USP). Gezien vanuit de richting Amersfoort / Zeist moet de DFR zich in de richting Utrecht splitsen, als een vork met meerdere tanden. Een paar van die tanden lopen via de Biltse Rading en Kardinaal de Jongweg richting het noorden, centrum (Singel), westen en zuiden van Utrecht. Richting de oostflank van Utrecht is een eerdere aftakking van de DFR in De Bilt richting USP onmisbaar, bijvoorbeeld via de Soestdijkseweg Zuid. We willen dat een goede aansluiting van USP op de DFR wordt meegenomen in de verdere uitwerking van de doorfietsroute.

Dubbelfunctie

Alexander Numankade
Het deel van de Alexander Numankade tussen de Blauwkapelseweg en de Jan van Galenstraat heeft een dubbelfunctie in het fietsnetwerk: de weg is onderdeel van de doorfietsroute Utrecht – Amersfoort en daarnaast ook van de route ‘om de noord’. Het is daarom van groot belang dat het hier prettig fietsen wordt door voldoende breedte en rode asfalverharding.

Fietsers die komen vanaf de Jan van Galenstraat moeten voorrang verlenen aan verkeer op de Alexander Numankade. Deze keuze begrijpen we niet. Uitgangspunt voor regionale doorfietsroutes is toch dat fietsers, waar mogelijk, voorrang krijgen? We willen daarom dat de voorrangssituatie wordt aangepast, zodat fietsers vanaf de Jan van Galenstraat geen voorrang hoeven te verlenen aan verkeer op de Alexander Numankade.

Kleine Singel en Blauwkapelseweg
Ook de Kleine Singel en Blauwkapelseweg hebben een dubbelfunctie in het fietsnetwerk: deze wegen maken zowel onderdeel uit van de DFR naar Amersfoort (via de Alexander Numankade) als van de DFR naar Hilversum (via de Eykmanlaan). Het is fijn dat het fietspad aan de westzijde in rood asfalt is uitgevoerd en in twee richtingen bereden kan worden. Voor fietsers richting De Bilt / Zeist betekent gebruik van deze route echter twee keer oversteken. Het is prettig dat de gemeente beoogt de autointensiteiten en snelheid op de Kleine Singel en Blauwkapelseweg te laten afnemen, maar de dubbele oversteek kan eenvoudig worden voorkomen door richting De Bilt aan de oostzijde van de Kleine Singel en Blauwkapelseweg te blijven fietsen. We willen daarom dat de tegels van het fietspad aan de oostzijde worden vervangen door rood asfalt met voldoende breedte. Het laten bestaan van de huidige situatie dwingt fietsers te kiezen tussen twee kwaden: ofwel tweemaal de Blauwkapelseweg oversteken, of niet oversteken en tegels accepteren. Met deze inrichting is voor fietsers richting de Alexander Numankade absoluut geen sprake van doorfietskwaliteit. En we vinden dat hier niet acceptabel, omdat de route zoals hiervoor aangegven onderdeel uitmaakt van nota bene twee regionale doorfietsroutes, zowel naar Amersfoort als Hilversum.

Overigens is het fietspad aan de oostzijde van de Blauwkapelseweg met 7 tegels maar 2,10 m breed. Dat is smaller dan het huidige minimum voor rustige eenrichtingsfietspaden. Dus ook als deze route niet wordt aangewezen als onderdeel van de doorfietsroute Utrecht – Amersfoort zal de gemeente hier maatregelen moeten nemen om te voldoen aan de richtlijn. Pak dat in één keer goed aan: we willen hier voldoende breedte en rood asfalt. Dan is het geen moeite om fietspad gelijk onderdeel te maken van de doorfietsroute!

Inrichting van kruispunten

Kardinaal de Jongweg x Jan van Galenstraat
We zijn ongelukkig met de vormgeving van het kruispunt van de Kardinaal de Jongweg met de Jan van Galenstraat. Fietsers die komen vanuit de richting van De Bilt en rijden naar de Singel moeten volgens het ontwerp eerst wachten op groen licht bij de oversteek van de Jan van Galenstraat en vervolgens een bocht linksaf maken van ongeveer 135 graden. Dit is volstrekt ondoenlijk. We verwachten dat fietsers deze inrichting massaal zullen negeren en al vóór het verkeerslicht naar links zullen afslaan. Ze rijden daarbij tegen de richting in aan de oostzijde van de Jan van Galenstraat en steken vervolgens schuin over naar de westkant van de weg. We vragen u dringend om deze beweging te faciliteren, zodat alle weggebruikers een heldere verwachting hebben over het gedrag van de fietsers om de onveiligheid van de situatie te verminderen. Een mogelijkheid daarvoor ligt naar ons idee in het doortrekken van het profiel van de fietsstraat, zoals dat nu is voorgesteld ten zuiden van de Huizingalaan, om dat profiel door te trekken totaan de kruising met de Kardinaal de Jongweg. Dit zal niet voldoende zijn, ook de kruising zal aangepast moeten worden. Zou een uitritconstructie zonder verkeerslichten hier een oplossing kunnen zijn? We realiseren ons dat hiervoor geen eenvoudige oplossing bestaat. Een extra complicatie bij de inrichting van dit deel van de Jan van Galenstraat is de komst van de nieuwe winkels (supermarkt) langs de Jan van Galenstraat tussen de Kardinaal de Jongweg en de Huizingalaan. We denken graag met u mee over een veilige inrichting van dit kruispunt.

Verkeerslichten
Een aantal kruispunten in het traject is ingericht met verkeerslichten. Met name op de kruispunten met de Waterlinieweg en de aansluitingen van de A27 is sprake van een hoge verkeersdruk, die de noodzaak van de verkeerslichtenregeling legitmeert. Toch willen we vragen om aanpassingen, zodanig dat fietsers meerdere keren per cyclus groen licht krijgen. Voor zover we kunnen nagaan is dat bij de kruising van de fietsroute met de toerit van de A27 al het geval. Ook bij de andere kruisingen willen we dat fietsers zoveel mogelijk gefaciliteerd worden. Het plaatsen van een druktemeter, in de vorm van een infraroodcamera, kan helpen om frequentie en tijdsduur van het groene licht af te stemmen op de aantallen fietsers. We willen géén regenmeter, want bij regen zijn er minder fietsers en is er meer autoverkeer dan bij droog weer. Als (de kleinere aantallen) fietsers bij regen sneller groen kunnen krijgen, zonder dat het autoverkeer vastloopt, dan kan dat bij droog weer zeker! Ontwerp daarom de verkeersregeling “alsof het regent” en stel het verkeerslicht dan altijd zo af.

Ten slotte
In het IPvE en FO wordt op diverse plaatsen verwezen naar ‘paragraaf 1.4’. De verwijzing bevreemdt ons en lijkt niet te kloppen, omdat paragraaf 1.4 het proces en de participatie beschrijft. We willen vragen dit te verhelderen.

We hebben in deze brief diverse punten, binnen en buiten de projectscope, onder uw aandacht gebracht. Als u daaraan behoefte heeft, zijn we graag bereid onze inbreng mondeling aan u toe te lichten. We zien uit naar een inhoudelijk reactie op onze punten, die verder gaat dan ‘dit valt buiten de scope van het project’. In de afgelopen jaren heeft de gemeente zich te vaak achter zo’n formulering verscholen. We vertrouwen op een welwillende reactie.

Met vriendelijke groet,
Fietsersbond, Afdeling Utrecht

Peter van Bekkum
Voorzitter